کلید افزایش قیمت گوشی؛ میانرده به قیمت پرچمدار
مجله داروگ > بلاگ: راهنمای خرید > کلید افزایش قیمت گوشی؛ میانرده به قیمت پرچمدار
با ادامه روند عدم تخصیص ارز به واردکنندگان تلفن همراه و رسیدن صف انتظار به بیش از ۵ ماه، روند افزایش قیمت گوشی موبایل در بازار حالت صعودی گرفته است تا جایی که حتی بعضی مدلهای پر فروش و اقتصادی بازار از سامسونگ یا شیائومی کمیاب یا حتی نایاب شده است.
افزایش قیمت گوشیهای سامسونگ
یک مقایسه سرانگشتی بین قیمتهای کنونی بازار در گوشیهای سامسونگ با فروردین امسال یا اسفند سال گذشته حکایتگر افزایش بین ۲۰ تا ۳۰ درصدی قیمت در کالاهای مشابه است. در مورد گوشیهای پر تقاضا و اقتصادی بازار که بیشترین میزان فعالسازی در شبکه اپراتوری کشور را دارند نظیر مدل Galaxy A15 این روند حتی ریتم سریعتر و ترسناکتری به خود گرفته است. در حال حاضر با هزینهای که در فروردین ماه امکان خرید یک گوشی از سری S سامسونگ نظیر S23Fe را ممکن میکرد صرفا میتوان به مدلهای بالایی سری A بسنده کرد. روال توزیع کالا در بازار از ناپدید شدن سریع لیستهای قیمت توزیع کنندگان کالا و محدود شدن به چند شرکت با فروشهای سبدی و باندلی حکایت دارد. در حال حاضر خرده فروشان یا سایتهای اینترنتی برای تهیه کالا مجبور به خرید کالاهای متفرقه، کم فروش یا فاقد فروش همراه با گوشیهای سامسونگ هستند و این باعث شده تا برای جبران ضررهای چند میلیونی کالاهای بی تقاضا، به افزایش قیمت گوشیهای سامسونگ که تقاضای بالایی دارند اقدام کنند. عدم واردات و تامین کالا به میزان کافی فرصت را برای بعضی شرکتها فراهم کرده که از این رویه و اندک کالای موجود در انبار خود برای فروش کالای بی کیفیت به مشتریان استفاده کنند که اثرات مستقیمی در افزایش قیمت گوشیهای سامسونگ برای مصرف کننده نهایی دارد. با ادامه روند فعلی به زودی بسیاری از مدلهای دیگر نیز نایاب خواهند شد و فارغ از قیمت، حتی پیدا کردن آنها در بازار هم سخت و روند ورود کالای قاچاق و غیر رسمی نیز هموار خواهد شد. سامسونگ بیشترین سهم از بازار تلفن همراه کشور را از نظر تعداد در اختیار دارد و مدلهای نظیر A05 یا A15 از پر مصرف ترین گوشیها در رده قیمت اقتصادی هستند.
افزایش قیمت گوشیهای شیائومی
گوشیهای شیائومی هم افزایش قیمت را تجربه کرده و حتی در مواقعی شیب افزایش قیمت در برخی مدلها به مرز ۵۰ درصد در مقایسه با فروردین امسال رسیده است. با افزایش قیمت گوشی های این برند، مدلهای اقتصادی و محبوب بازار مثل Poco C65، Note 13 و ۱۳c به سرعت در حال محو شدن از لیستهای قیمت و وب سایتها هستند. روند افزایش قیمت به شکلی بوده است که اخیرا حتی واردات کالا بصورت غیر رسمی با نرخ ارز حاشیه بازار برای فرصت طلبان حاشیه سود قابل توجهی را فراهم کرده در حالی که این رویه با تدابیر دولت در طرح رجیستری و توزیع متعادل ارز مدتها از بازار موبایل کشور رخت بر بسته بود. در روزهای اخیر مدل محبوب و بسیار پرتقاضای Note 13 که بصورت عادی در ابتدای امسال قیمتی در حدود ۸ میلیون تومان داشت، در حال حاضر به سختی و در بازه ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان در حال معامله است. این روند کم و بیش در سایر مدلها و مدلهای میانرده محبوب مانند Poco M6 Pro و X6 Pro مشهود و قابل شناسایی است.
کلافی به نام اپل
جنگ دولت و سیاستگذاران با برند اپل کماکان ادامه دارد. بعد از ممنوعیت سریهای جدیدتر گوشیهای اپل نظیر آیفونهای ۱۴ و ۱۵، تنها رده قابل رجیستر در کشور سری قدیمی و نخ نمای آیفون ۱۳ است. با توجه به کمبود یا عدم تولید این سری در بازار جهانی از سوی اپل، در سال اخیر پای انواع کالاهای معیوب و ریپک و ریفربیش این مدل به کشور باز شد و با سیاستهای اشتباه موفق شدیم ارز حاصل از صادرات کشور که با ارزش ترین و ارگانیک ترین درآمد خارجی کشور به حساب میآید را در اصطلاح صرف واردات کالاهای جا مانده و از رده خارج و معیوب برند اپل به کشور کنیم. سیاستگذاری که روزی پرچم ممنوعیت برند امریکایی و مبارزه با متخاصم را داشت عملا بهترین و با ارزشترین دارایی کشور را با بیارزشترین کالای آمریکایی در حجم وسیعی معاوضه کرد. از سویی دیگر مصرف کنندگان این برند از خرید مدلهای سری ۱۴ و ۱۵ حتی با مشکل عدم رجیستری و آنتندهی دست برنداشتند و بازار قاچاق و مسافری این سریها بسیار پر رونق و پر گردش بود بهطوری که تخمین زده میشود اپل در سال اخیر در مجموع واردات رسمی و غیر رسمی، برند شماره یک بازار کشور از نظر مبلغ بوده است. این نکات به خوبی نشان میدهند هیچ یک از سیاستهای دولتها تا به امروز در محدود کردن و عدم اختصاص ارز برای اپل در کشور موفق نبوده است.
در همین بین در طول ۳ هفته اخیر ارائه دستورالعملها و ابلاغیههایی آتش به خرمن قیمتهای این برند زد و شاهد افزایش قیمت اپل و گوشیهای آیفون و گاها ناموجودی آنها شدیم. خبر اول در مورد افزایش تعرفه وارداتی مدلهای سری ۱۴ و ۱۵ در صورت آزادسازی واردات به ۹۶ درصد و همین طور سری ۱۳ به عدد ۲۸ درصد بود و خبر دوم در مورد ممنوعیت کامل و کلی واردات و رجیستری گوشیهای اپل در تمامی مدلها بود.
نبود ارز مشکل همیشگی دولت
دلیل ساده ایجاد وضعیت فعلی عدم تخصیص کافی ارز در ماههای گذشته از سال جدید و سردرگمی دولت و بانک مرکزی در تدوین برنامه ارزی سال جدید است. در حالی که صف انتظار تخصیص ارز در شاخه موبایل و بسیاری از گروههای کالایی دیگر به بیش از ۵ ماه رسیده است، هنوز خط مشی و سیاست مشخصی از سمت تصمیم گیران ارائه نمیشود و با گذشت ۳ ماه از شروع سال هنوز در حال گمانه زنی، قطع و وصل کردن سامانهها و سعی و خطا روی دستورالعملهای مستقیم و غیر مستقیم هستیم که بیشتر محتوایی محدود کننده یا ممنوع کننده دارند. همانند افزایش تعرفه واردات گوشیهای زیر ۱۵۰ دلار یا بالای ۶۰۰ دلاری و حتی دستورالعملهای ناواضح در مورد ممنوعیت کالاهای اپل که به افزایش ناگهانی قیمت گوشیهای این برند (به صورت خاص مدلهای سری ۱۳) انجامید. ادامه این روند پایدار نیست و سیاستهای نمادینی نظیر قیمتهای دستوری و تعزیراتی کردن بازار و قیمتهای مصرف کننده کمک عملی به حل مشکل نبود کالا و تعدیل شرایط نخواهد کرد.
پیگیریهای فعالان و توزیع کنندگان و واردکنندگان تلفن همراه با دستگاههای تصمیم گیرنده هنوز به نقشه راه یا راه حلی شفافی منجر نشده است. در حالی که محتمل ترین سناریوی موجود ایجاد سامانه جدید ارزی با نرخ توافقی یا تامین ارز مورد نیاز واردات موبایل از محل صادرات و حذف ارز نیما است اما هنوز به صورت قطعی در این مورد نمیتوان اظهار نظری داشت. نبود یا کمبود ارز یا شاید متغیرهای دیگری در بدنه بانک مرکزی آنها را به این نتیجه رسانده است که توزیع ارز نیمایی برای بسیاری از شاخههای کالایی ضروری نیست و ظاهرا هدف گذاریهایی برای توزیع ارز با نرخ بالاتر در دستور کار است.
چرا شاهد افزایش قیمت گوشی هستیم
کالبد شکافی بازار موبایل ایران در سالهای اخیر نشان دهنده نیاز ماهیانه نزدیک به ۲۵۰ میلیون دلار تخصیص و تامین ارز است. این در حالی است که به گفته مسئولین این تامین از بهمن امسال تا به امروز در مرز ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار بوده است، بسیار کمتر از نیاز بازار کشور.
تخصیص و تامین ارز تلفن همراه در سالهای اخیر فراز و نشیبهای زیادی را تجربه کرده است. زمانهایی ماهها تخصیص و توزیع متوقف بوده و در مقاطعی ارز پاشی و تخصیصهای مازاد نیاز، باعث غرقاب کالا و گاها قاچاق معکوس کالا شده است. همواره وقتی نرخ ارز نیمایی از حاشیه بازار فاصله میگیرد، هم فرصت جویان فرصت جولان پیدا میکنند و بر حسب تجربه دولت و بانک مرکزی کم کم خسیستر و دست تنگتر میشوند. توقع میرود بانک مرکزی که در بازار موبایل چرخهای از مبدا خرید و واردات تا مصرف کننده نهایی را توسط سامانهها رصد میکند، بهترین شکل مدیریت ارزی را داشته باشد. مهمی که تا امروز با کیفیتی که انتظار میرفته است اتفاق نیفتاده است. از آنجایی که به لطف طرح رجیستری در سالهای اخیر، روند قاچاق تلفن همراه از قوت افتاده و حدود ۹۰ درصد از کالای مورد نیاز کشور از رویه رسمی وارد و توزیع شده است، دولتمردان عملکرد موفقی در کنترل رویههای نا شفاف ارزی و ورود کالا داشته اند اما زمانی که بازار با کمبود کالا مواجه میشود، قیمت صعودی شده و افزایش قیمت گوشی معمولا تا جایی اتفاق میافتد که حتی واردات غیر بازرگانی با ارز حاشیه بازار صرفه اقتصادی پیدا میکند. به بیان ساده کالایی که باید در شرایط عادی با دلار حدود ۴۲ هزار تومانی نیما قیمت گذاری شود و در رقابت بازار با حداقل سود ۲ تا ۳ درصدی بازرگان به دست مصرف کننده برسد، در شرایط فعلی حتی بعد از قیمت گذاری با ارز حاشیه بازار ۶۰ هزار تومانی و حاشیه سود ۱۰ تا ۱۴ درصدی باز هم جذاب و وسوسه کننده است.
راهحل به ظاهر ساده
راهحل پیشنهادی فعالان و وارد کنندگان تلفن همراه برای جلوگیری از افزایش قیمت گوشی به ظاهر ساده ولی در اجرا برای دولت پیچیده است. چند سالی است واردکنندگان تقاضا دارند که دولت با نرخی بالاتر از نیما و نزدیکتر به حاشیه بازار برای این شاخه تامین ارز کند تا هم عرضه قوت و مداومت داشته باشد و هم فرصت ارز بازی و سود جویی را از شرکتهای غیر تخصصی و ناشفاف بگیرد. با این وجود در دولتهای مختلف تصور بانک مرکزی اینگونه بوده که تایید هر نرخی به غیر از نرخ نیما یا ترجیحی باعث افزایش نرخ حاشیه بازار شده و تا جای ممکن از آن اجتناب و دوری کرده است. در جدیدترین اظهار نظرهای رئیس بانک مرکزی خبر از ایجاد اتاق جدیدی برای معامله توافقی ارز به گوش میرسد و ظاهرا قرار است غیر از ۱۰۰ صادر کننده بزرگ کشور که عمده پتروشیمی و فولادی هستند، باقی به این تالار منتقل شوند. خبرهای تایید نشده اینگونه حکایت دارد که گروههای کالایی نظیر موبایل هم برای تامین ارز از نیما به این تالار منتقل خواهند شد.
گوشی گران خواهد ماند
پیرو افزایش قیمت گوشی، آنچه مشخص است حتی با ایجاد تالار جدید و افزایش تخصیص و توزیع در آن، به علت افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی نرخ ارز توزیعی، تلفن همراه از نظر پایه قیمت گذاری به صورت ارگانیک افزایشی به همین درصد در مقایسه با ابتدای امسال را تجربه خواهد کرد. به زبان ساده شاید از سرگیری توزیع ارز در تالار دوم کمک به افزایش ورود کالا و تعدیل وضعیت نا به سامان فعلی کند ولی از آنجایی که نرخ پایه ارزی افزایش چشمگیری پیدا میکند، قیمتهای فعلی حفظ شده یا روند صعودی آنها ادامه پیدا کرده و هرگز یه قیمتهای فروردین یا اسفند سال گذشته بر نخواهند گشت. از سویی زمزمههایی در مورد رتبه بندی و حذف و کم کردن تعداد واردکنندگان تلفن همراه شنیده میشود که همین به خودی خود سیگنالهایی از انحصار و کنترل عدهای خاص بر بازار خواهد داشت. رویهای که بصورت تجربی و تاریخی هیچ گاه به بهبود اوضاع بازار و کنترل قیمتها در هیچ بازاری منجر نشده و همواره با فساد و شبهههای فراوانی همراه بوده است. راهی که امیدواریم سیاست گردانان با تدبیر و درس از تجربیات بیشمار قبلی در بازارهای مختلف از آن دوری کنند. در همین هفتههای اخیر نیز شایعههایی در مورد دادن تخصیص خارج از نوبت به عدهای خاص در بازار قوت گرفته است. در حال حاضر پاسخگویی دقیقی در مورد این ادعاها و صحبتها صورت نگرفته است و عدم دیالوگ شفاف و جامع خود به نوعی این شایعات را تقویت کرده است.
کلام آخر
بانک مرکزی قصد ادامه اختصاص ارز نیمایی به بازار موبایل را ندارد و دیر یا زود این رویه بصورت کامل تغییر خواهد کرد. از سویی نشانههایی از سیاستها و قوانین محدود کننده و سخت گیرانه برای واردکنندگان به چشم میخورد که روال ورود کالا را با دست اندازهایی مواجه خواهد کرد. کنار هم قراردادن کلیه عوامل تاثیرگذار بر قیمت کالا نظیر نرخ ارز و میزان عرضه نشان دهنده آن است که تلفن همراه به سطحهای قیمتی ابتدای امسال باز نخواهد گشت و مدلهای مختلف با اندکی افزایش یا کاهش بسته به شرایط فعلی خود، در سطح قیمتیهای فعلی باقی خواهند ماند. این مهم منوط بر آن است که وزارت صمت و بانک مرکزی به سرعت در مورد سیاستهای جدید ارزی خود تصمیم گرفته و نهادهای اجرایی به شکلی هماهنگ وارد عمل شوند. امیدواریم این بار در این روند شفافیت و دیالوگ سریع و جامع بین نهادهای قانون گذار و بخش خصوصی حاکم باشد.